İkinci el makine ithalatı hurdaya kapı araladı
Makine İmalatçıları Birliği’nin ‘İkinci el makine ithalatı’ raporuna göre, ikinci el makine ithalatıyla ilgili 2010 yılında çıkarılan mevzuat sonrası büyük bir gedik açılarak hurda makineler ithal edilmeye başlandı.
Sercan AKINCI
İSTANBUL - Makine imalatçıları dertli.İkinci el makine ithalatına izinveren mevzuatın, büyük bir gediğe dönüştüğünü, gittikçe daha yaşlı, gittikçe ekonomik ömrü daha az ve neredeyse kilosu1 dolara hurda makinelerin ithal edildiğini, sektörün 1 milyardolara yakın bir pazar kaybı yaşadığını savunuyorlar. Hükümete sunulmak üzere hazırlanan ‘İkinci el makine ithalatıraporu’nu ilk kez DÜNYA EKONOMİ TV’de kamuoyu ile paylaşan Makine İmalatçıları Birliği(MİB) yönetimi ve sektördenüreticiler, “Tamamen iyi niyetlebaşlatılan ikinci el makine ithalatının, hurda ithalatına dönüştüğünü” söyledi.
DÜNYA EKONOMİ TV’nin ‘Sektör Buluşmaları’ programına katılan MİB Başkanı Yusuf Öksüzömer, yönetim kurulu üyeleri Ahmet Özkayan, SelçukBaytar, Nail Umar, Ata Can Dirin ve üreticiler Güngör Yıldız,Haluk Güneş, ikinci el makineithalatında yeni bir düzenlemenin acil olduğunu, ekonomik kaybın gittikçe büyüdüğünü savundu. Rapordaki tespitlere göre ithal edilmek istenen makine adedi 2010 yılında 2 bin 800,2011 yılında 5 bin 800 ve 2012yılında 6 bin 500 adedi aştı. Buyıl 7 bin adedi aşması bekleniyor. Bu gerçekleşirse 4 yılda 22 bin adedi geçecek. Getirilen makinelerin ortalama yaşı gittikçeyükseliyor. 2010’da ortalamayaş 17.4 yıldı, 2011’de 19.6’ya,2012’de 20.9 yıla çıktı. Yani gittikçe daha yaşlı makineler ithaledilmeye başlandı. Buna paralel olarak kalan ekonomik ömür dedüştü. 2010’da ithal edilen makinelerin kalan ömrü 20.6 yıldı,2011’de 19.3, 2012’de 18.7 yılageriledi. Makine imalatçıları,“Kaldı ki bu rakamlar da ithalatçının beyanlarına dayandırdığı için gerçek durum muhtemelen bundan daha kötü” dedi.
Başka bir gösterge, ithal edilen makinelerin kilogram fiyatıda gittikçe düşerek 3.30 dolardan, 3.18 dolara geriledi. Bu dagittikçe daha eski, hurdaya yakın makine ithalatı olduğunugösteriyor. MİB’in raporundayer alan bilgilere göre “Getirilmek istenen makinelere ait ortalama kilogram değeri 3 doların biraz üzerinde olup getirilmek istenen makinelerin yüzde5’inden fazlası hurda değerininaltında, yüzde 35’e yakın kısmıise 1 dolar/kg değerinin altında.Yüzde 74’ü ise 2 dolar/kg değerinin altındadır. Genel ortalama 3 dolar/kg olsa da ithalatdeğerlerinde nakliye ve sigortaücretlerinin de fiyata dahil olduğu dikkate alınırsa (CIF Değeri) uygulamanın hurda ithaline döndüğünün göstergesi olarak kabul edilebilir” deniliyor.
10 yaş sınırı kalkınca gedikler oluştu
Daha önce 10 yaşın üzerinde ikinci el makine ithalatınınyapılamadığını, ancak bazı ihtiyaçlar nedeniyle mevzuatındeğiştirildiğini ve Türkiye’de hiçüretimi olmayan, üretimi yetersiz olan, ayrıca havacılık ve denizcilikle ilgili bazı makinelerinithalatının önünün açıldığını belirten üreticiler, denetim yetersizliği nedeniyle gedikler oluştuğunu kaydetti. Uygulamadaithal edilmek istenen bir makinenin yerli üretimi olup olmadığının, üreticilere sorulduğunuancak bu mekanizmanın tam işlemediğini, üretildiği bilgisi verilen makinelerin bile ithal edilebildiğini belirten MİB BaşkanıYusuf Öksüzömer, “Avrupa’daüreticinin ekonomik ömrünü tamamlayan makineyi hurdaya çıkarmasının bir bedeli var. Kaldırıp çöpe atamazsın. O zamanmüşterisi varsa bedava bile verebilir. Hurda ithali olarak devam eden bu sürecin, işe yararbir hal alması açısından atılmasıgereken adımların hem imalatçılarımıza, ithalatçılarımıza veen önemlisi olarak ekonomimize yararı olacağını düşünüyoruz. MİB olarak talep gelmesihalinde konu ile ilgili yürütülecek çalışmalarda öncü olarakyer alabiliriz” dedi.
Üretim için getirilen makine içerde satılıyor
“2010 yılı başından itibarenikinci el makine ithalatında 10yaş sınırlaması kaldırıldıktansonra mevcut düzenleme uygulanmaya başlanmıştır. Mevcutuygulamada MİB’den de yerliimalat bilgisi talep edilmeyebaşlandı. Yapılan duyurular neticesinde yaptığımız çalışmalarsonucu aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır” denilen MİB’in hazırladığı raporda yer alan tespitlerşöyle:
• İthal ikinci el makinelerdeyüzde 42’sini takım tezgahları,yüzde 35’ten fazlasını tekstilmakineları oluşturuyor.
• Türkiye’de üretimi olduğugörüşü gönderilerek ithalatı engellenmeye çalışılan makineleryine sitemin açıklarından biriolan teşvikli yatırım uygulamaları içinde ülkemize sokuluyor.Daha sonra ilgili kişiler tarafından fiyatı üzerine yüzde 20–30arası kar konularak satılıyor.
• Çift fatura uygulamaları,ağırlığı üzerinden minimum vergiyi ödeyip ülkeye sokmak gibiuygulamalar var. Bakanlık izniylegetirilmesi düşünülen makinelerle birlikte ilgisiz makineler da teşvik listelerine eklenerek, vergilerden ve soruşturmalardan muafşekilde getiriliyor.
• Bazı makineler sökülerekveya parçalanarak tekil aksamlar olarak ithal ediliyor. Dahasonra burada birleştiriliyor. Çeşitli sebeplerle ithal izni verilmemiş makineler gümrüklerdenbir şekilde çekilebiliyor. Bunuduyuyoruz ancak ispatı zor.
• Minimum değeri üzerinden vergisi ödenerek ithal iznine gerek duyulmadan ülkeyesokulmuş makinelere ait bilgilere maalesef ulaşılamıyor. İthal iznine tabi olmadan gümrüklerden getirilen veya tebliğdışında kalarak ithal izni almasına gerek kalmadan ithal edilen makineler; ikinci el makineithalatına dair gerçek rakamların çok daha fazla olduğunudüşündürüyor.
İthalat 4 yılda 1milyar $’a dayanacak
• Rapordaki tespitlere göre,ithal edilmek istenen makinelerin ortalama yaşları 20’nin üzerine çıktı.
• İkinci el makine getirirkendoldurulması gereken 14 soruluk formların yüzde 55’indenfazlası en az bir şekilde eksikveya hatalı bilgi içeriyor.
• Toplam ikinci el makineithalatında ödenen karşılıklar,4 sene sonunda 976 milyon doların üzerine çıkacak.
• Yapılan incelemeye göre250’ye yakın makine tipinde ihracat ithalatı karşılayacak durumda.
Sektör ne istiyor?
Rapordaki taleplere göre sektörün görüşü şöyle:
•Türkiye’de imal edilen makinelerde ikinci el ithalatı tamamen kesilmeli.
• İkinci el makine ithalatı konusundaki verilere sağlıklı ve hızlı bir biçimde ulaşılması için ikinci el makine vecihazlara ait G.T.İ.P numaralarının, kullanılmamış olarak ülkemize getirilenmakinelerden ayrıştırılmasıgerekmektedir.
• Ortalama Kalan Ekonomik Ömür bilgisi ithalatçıların ve temsilcilerinin inisiyatiflerine bırakılarak 20 yıl olan ortalamayaş üzerine bir 20 yıllık ömü rbiçiliyor. Toplam 40 yıllıkmakine ömürleri gerçeği yansıtmaktan uzak.
• Konusunda uzman kişiler tarafından verilmesi gereken kararlar, kağıt üzerinde alınıyor. Tamamen iyi niyet yoksunu kişiler tarafındankullanılan açıklar bir an önce yasalar, tebliğler veya kararnameler ile kapatılmalı.
• Şeffaf bir sistemin olmalı.Başvurudan itibaren, makineye ait tüm belgeler, itirazlar,görüşler, karar ve sonuç bölümleri kamuoyu ile paylaşılmalı. Kişiler ve kurumlardan bağımsız, güvenilirbir sistem olmalı.
• Tebliğ listeleri dışında yer alan makineler, özel izinler ve yatırım teşvikleri içinde gelenmakineler da sisteme dahil edilmeli.
Başarılı şekilde üretilenlerin ithalatı ciddi şekilde kısıtlanmalı
Mevcut yapıda makine ithal etmek isteyenlerin Ekonomi Bakanlığı’na internet üzerinden bir form doldurarak müracaat etmesi gerektiğini ifade eden MİB Başkanı Yusuf Öksüzömer, uygulamadaki aksaklıklara dikkat çekiyor. Ekonomi Bakanlığı’na eksik duyuru yapılmasına rağmen ithalatına izin verilen makinelerin olduğunu vurgulayan Öksüzömer, “Kalan ekonomik yılına sıfır yazanlar var. Bakanlık burada sadece istasyon görevi görüyor” diyor. Bir girişimcinin iş yapmak için ucuz diye yurtdışından ikinci el makine getirmesinin gereksiz olduğunu da anlatan Öksüzömer, sözlerine şöyle devam etti:
“Türkiye’de bize göre 3 bin 500 üretici var. Bunlardan kendine uygun fiyatta makine üretenini mutlaka bulacaktır. Makine temininde uygun kredi imkanı için finans kuruluşlarıyla işbirliği yapıyoruz. Şu anda Ziraat Bankası’yla uzun vadeli, düşük faizli kredi temini için bir anlaşma imzalamak üzereyiz. Türkiye’de başarılı bir şekilde üretilen makinenin ithalatı ciddi manada kısıtlanmalı.”
Gelişmiş teknolojili makinelerin ithal edilmesinin Türk makine imalatı sektörünü geliştireceği görüşünü savunan MİB Üyesi Naim Umar, buna karşı Türkiye’ye gelen makinelerin tamamen eskidiğini ve bunun yerli imalatçıyı oyaladığını söyledi. MİB Üyesi Ata Can Dirin, ithalat edilen çok eski makinelerin her an bozulma tehlikesi olduğu için iş güvenliğini tehdit ettiği görüşünde.
Türkiye’ye gelen makineler yerli imalatçıya ayak bağı
Birlik üyesi Ahmet Özkayan Türkiye’de üretilen bir makinenin, ikinci el makine ile rekabete girişmemesi gerektiğini vurgularken, Selçuk Baytar ise Türkiye’de yapılmayan makinelerin gelmesinden gocunmadıklarını belirterek, “Ama Türkiye’de üretilen makinelerin yurtdışından ikinci el olarak gelmesi bizim için ayakbağı” dedi. Sektör temsilcisi Güngör Yıldız da, çok yaşlı makinelerin pazarlanması için Almanya’daki etiket yapan firmaların kullanılarak, makinenin daha genç gösterildiğini elirtti.
Makine İmalatçıları Birliği’nin ‘İkinci el makine ithalatı’ raporuna göre, ikinci el makine ithalatıyla ilgili 2010 yılında çıkarılan mevzuat sonrası büyük bir gedik açılarak hurda makineler ithal edilmeye başlandı.
Sercan AKINCI
İSTANBUL - Makine imalatçıları dertli.İkinci el makine ithalatına izinveren mevzuatın, büyük bir gediğe dönüştüğünü, gittikçe daha yaşlı, gittikçe ekonomik ömrü daha az ve neredeyse kilosu1 dolara hurda makinelerin ithal edildiğini, sektörün 1 milyardolara yakın bir pazar kaybı yaşadığını savunuyorlar. Hükümete sunulmak üzere hazırlanan ‘İkinci el makine ithalatıraporu’nu ilk kez DÜNYA EKONOMİ TV’de kamuoyu ile paylaşan Makine İmalatçıları Birliği(MİB) yönetimi ve sektördenüreticiler, “Tamamen iyi niyetlebaşlatılan ikinci el makine ithalatının, hurda ithalatına dönüştüğünü” söyledi.
DÜNYA EKONOMİ TV’nin ‘Sektör Buluşmaları’ programına katılan MİB Başkanı Yusuf Öksüzömer, yönetim kurulu üyeleri Ahmet Özkayan, SelçukBaytar, Nail Umar, Ata Can Dirin ve üreticiler Güngör Yıldız,Haluk Güneş, ikinci el makineithalatında yeni bir düzenlemenin acil olduğunu, ekonomik kaybın gittikçe büyüdüğünü savundu. Rapordaki tespitlere göre ithal edilmek istenen makine adedi 2010 yılında 2 bin 800,2011 yılında 5 bin 800 ve 2012yılında 6 bin 500 adedi aştı. Buyıl 7 bin adedi aşması bekleniyor. Bu gerçekleşirse 4 yılda 22 bin adedi geçecek. Getirilen makinelerin ortalama yaşı gittikçeyükseliyor. 2010’da ortalamayaş 17.4 yıldı, 2011’de 19.6’ya,2012’de 20.9 yıla çıktı. Yani gittikçe daha yaşlı makineler ithaledilmeye başlandı. Buna paralel olarak kalan ekonomik ömür dedüştü. 2010’da ithal edilen makinelerin kalan ömrü 20.6 yıldı,2011’de 19.3, 2012’de 18.7 yılageriledi. Makine imalatçıları,“Kaldı ki bu rakamlar da ithalatçının beyanlarına dayandırdığı için gerçek durum muhtemelen bundan daha kötü” dedi.
Başka bir gösterge, ithal edilen makinelerin kilogram fiyatıda gittikçe düşerek 3.30 dolardan, 3.18 dolara geriledi. Bu dagittikçe daha eski, hurdaya yakın makine ithalatı olduğunugösteriyor. MİB’in raporundayer alan bilgilere göre “Getirilmek istenen makinelere ait ortalama kilogram değeri 3 doların biraz üzerinde olup getirilmek istenen makinelerin yüzde5’inden fazlası hurda değerininaltında, yüzde 35’e yakın kısmıise 1 dolar/kg değerinin altında.Yüzde 74’ü ise 2 dolar/kg değerinin altındadır. Genel ortalama 3 dolar/kg olsa da ithalatdeğerlerinde nakliye ve sigortaücretlerinin de fiyata dahil olduğu dikkate alınırsa (CIF Değeri) uygulamanın hurda ithaline döndüğünün göstergesi olarak kabul edilebilir” deniliyor.
10 yaş sınırı kalkınca gedikler oluştu
Daha önce 10 yaşın üzerinde ikinci el makine ithalatınınyapılamadığını, ancak bazı ihtiyaçlar nedeniyle mevzuatındeğiştirildiğini ve Türkiye’de hiçüretimi olmayan, üretimi yetersiz olan, ayrıca havacılık ve denizcilikle ilgili bazı makinelerinithalatının önünün açıldığını belirten üreticiler, denetim yetersizliği nedeniyle gedikler oluştuğunu kaydetti. Uygulamadaithal edilmek istenen bir makinenin yerli üretimi olup olmadığının, üreticilere sorulduğunuancak bu mekanizmanın tam işlemediğini, üretildiği bilgisi verilen makinelerin bile ithal edilebildiğini belirten MİB BaşkanıYusuf Öksüzömer, “Avrupa’daüreticinin ekonomik ömrünü tamamlayan makineyi hurdaya çıkarmasının bir bedeli var. Kaldırıp çöpe atamazsın. O zamanmüşterisi varsa bedava bile verebilir. Hurda ithali olarak devam eden bu sürecin, işe yararbir hal alması açısından atılmasıgereken adımların hem imalatçılarımıza, ithalatçılarımıza veen önemlisi olarak ekonomimize yararı olacağını düşünüyoruz. MİB olarak talep gelmesihalinde konu ile ilgili yürütülecek çalışmalarda öncü olarakyer alabiliriz” dedi.
Üretim için getirilen makine içerde satılıyor
“2010 yılı başından itibarenikinci el makine ithalatında 10yaş sınırlaması kaldırıldıktansonra mevcut düzenleme uygulanmaya başlanmıştır. Mevcutuygulamada MİB’den de yerliimalat bilgisi talep edilmeyebaşlandı. Yapılan duyurular neticesinde yaptığımız çalışmalarsonucu aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır” denilen MİB’in hazırladığı raporda yer alan tespitlerşöyle:
• İthal ikinci el makinelerdeyüzde 42’sini takım tezgahları,yüzde 35’ten fazlasını tekstilmakineları oluşturuyor.
• Türkiye’de üretimi olduğugörüşü gönderilerek ithalatı engellenmeye çalışılan makineleryine sitemin açıklarından biriolan teşvikli yatırım uygulamaları içinde ülkemize sokuluyor.Daha sonra ilgili kişiler tarafından fiyatı üzerine yüzde 20–30arası kar konularak satılıyor.
• Çift fatura uygulamaları,ağırlığı üzerinden minimum vergiyi ödeyip ülkeye sokmak gibiuygulamalar var. Bakanlık izniylegetirilmesi düşünülen makinelerle birlikte ilgisiz makineler da teşvik listelerine eklenerek, vergilerden ve soruşturmalardan muafşekilde getiriliyor.
• Bazı makineler sökülerekveya parçalanarak tekil aksamlar olarak ithal ediliyor. Dahasonra burada birleştiriliyor. Çeşitli sebeplerle ithal izni verilmemiş makineler gümrüklerdenbir şekilde çekilebiliyor. Bunuduyuyoruz ancak ispatı zor.
• Minimum değeri üzerinden vergisi ödenerek ithal iznine gerek duyulmadan ülkeyesokulmuş makinelere ait bilgilere maalesef ulaşılamıyor. İthal iznine tabi olmadan gümrüklerden getirilen veya tebliğdışında kalarak ithal izni almasına gerek kalmadan ithal edilen makineler; ikinci el makineithalatına dair gerçek rakamların çok daha fazla olduğunudüşündürüyor.
İthalat 4 yılda 1milyar $’a dayanacak
• Rapordaki tespitlere göre,ithal edilmek istenen makinelerin ortalama yaşları 20’nin üzerine çıktı.
• İkinci el makine getirirkendoldurulması gereken 14 soruluk formların yüzde 55’indenfazlası en az bir şekilde eksikveya hatalı bilgi içeriyor.
• Toplam ikinci el makineithalatında ödenen karşılıklar,4 sene sonunda 976 milyon doların üzerine çıkacak.
• Yapılan incelemeye göre250’ye yakın makine tipinde ihracat ithalatı karşılayacak durumda.
Sektör ne istiyor?
Rapordaki taleplere göre sektörün görüşü şöyle:
•Türkiye’de imal edilen makinelerde ikinci el ithalatı tamamen kesilmeli.
• İkinci el makine ithalatı konusundaki verilere sağlıklı ve hızlı bir biçimde ulaşılması için ikinci el makine vecihazlara ait G.T.İ.P numaralarının, kullanılmamış olarak ülkemize getirilenmakinelerden ayrıştırılmasıgerekmektedir.
• Ortalama Kalan Ekonomik Ömür bilgisi ithalatçıların ve temsilcilerinin inisiyatiflerine bırakılarak 20 yıl olan ortalamayaş üzerine bir 20 yıllık ömü rbiçiliyor. Toplam 40 yıllıkmakine ömürleri gerçeği yansıtmaktan uzak.
• Konusunda uzman kişiler tarafından verilmesi gereken kararlar, kağıt üzerinde alınıyor. Tamamen iyi niyet yoksunu kişiler tarafındankullanılan açıklar bir an önce yasalar, tebliğler veya kararnameler ile kapatılmalı.
• Şeffaf bir sistemin olmalı.Başvurudan itibaren, makineye ait tüm belgeler, itirazlar,görüşler, karar ve sonuç bölümleri kamuoyu ile paylaşılmalı. Kişiler ve kurumlardan bağımsız, güvenilirbir sistem olmalı.
• Tebliğ listeleri dışında yer alan makineler, özel izinler ve yatırım teşvikleri içinde gelenmakineler da sisteme dahil edilmeli.
Başarılı şekilde üretilenlerin ithalatı ciddi şekilde kısıtlanmalı
Mevcut yapıda makine ithal etmek isteyenlerin Ekonomi Bakanlığı’na internet üzerinden bir form doldurarak müracaat etmesi gerektiğini ifade eden MİB Başkanı Yusuf Öksüzömer, uygulamadaki aksaklıklara dikkat çekiyor. Ekonomi Bakanlığı’na eksik duyuru yapılmasına rağmen ithalatına izin verilen makinelerin olduğunu vurgulayan Öksüzömer, “Kalan ekonomik yılına sıfır yazanlar var. Bakanlık burada sadece istasyon görevi görüyor” diyor. Bir girişimcinin iş yapmak için ucuz diye yurtdışından ikinci el makine getirmesinin gereksiz olduğunu da anlatan Öksüzömer, sözlerine şöyle devam etti:
“Türkiye’de bize göre 3 bin 500 üretici var. Bunlardan kendine uygun fiyatta makine üretenini mutlaka bulacaktır. Makine temininde uygun kredi imkanı için finans kuruluşlarıyla işbirliği yapıyoruz. Şu anda Ziraat Bankası’yla uzun vadeli, düşük faizli kredi temini için bir anlaşma imzalamak üzereyiz. Türkiye’de başarılı bir şekilde üretilen makinenin ithalatı ciddi manada kısıtlanmalı.”
Gelişmiş teknolojili makinelerin ithal edilmesinin Türk makine imalatı sektörünü geliştireceği görüşünü savunan MİB Üyesi Naim Umar, buna karşı Türkiye’ye gelen makinelerin tamamen eskidiğini ve bunun yerli imalatçıyı oyaladığını söyledi. MİB Üyesi Ata Can Dirin, ithalat edilen çok eski makinelerin her an bozulma tehlikesi olduğu için iş güvenliğini tehdit ettiği görüşünde.
Türkiye’ye gelen makineler yerli imalatçıya ayak bağı
Birlik üyesi Ahmet Özkayan Türkiye’de üretilen bir makinenin, ikinci el makine ile rekabete girişmemesi gerektiğini vurgularken, Selçuk Baytar ise Türkiye’de yapılmayan makinelerin gelmesinden gocunmadıklarını belirterek, “Ama Türkiye’de üretilen makinelerin yurtdışından ikinci el olarak gelmesi bizim için ayakbağı” dedi. Sektör temsilcisi Güngör Yıldız da, çok yaşlı makinelerin pazarlanması için Almanya’daki etiket yapan firmaların kullanılarak, makinenin daha genç gösterildiğini elirtti.