MAVİ HATTA MESAİ MUAMMASI
Mavi hatta mesai muamması ilhan BULUT Ekonomist/Gümrük Müşaviri Bilindiği gibi gümrükidarelerinde beyan edilen eşyaların kontrolünün mahiyeti ve kontrolle görevli memurlar, bilgisayar sistemi tarafından riskkriterlerine göre belirlenmektedir. Bukriterler Gümrük Yönetmeliği'nin 180'incimaddesindeüç kategoride sınıflanmıştır. Bunlar sırasıyla: . Kırmızı Hat; eşyanın fiziki olarakmuayenesi ile birlikte belge kontrolünün de yapıldığı hat, . San Hat; muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait beyanname ile eklerinin doğruluğunun ve birbiriyle uygunluğunun kontrol edildiği hat, . Mavi Hat; yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına veya bakanlıkça belirlenen onaylanmış kişi statüsüne sahip kişilerin yararlandığı ithalatta veya ihracatta, eşyanın tesliminden önce belge kontrolüne veya muayeneye tabi tutulmadığı hattır. Bizim burada değineceğimizkonu Onaylanış Kişi Statü Belgesi (OKSB)sahibi firmalara tanınan mavi hat sistemiyle ilgilidir. Mavi Hat Sistemi dış ticaret hacmi belirli bir yüksekliğe ulaşmış, belirlenen rakamlarda işgücü istihdam eden, SGK ve vergi daireleri gibi kamu kurumlarına herhangi bir borcu olmayan firmalann talep etmeleri halinde Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlükleri tarafından verilen bir nevi güveniliriikbelgesidir. Alındığı tarihten itibaren iki yıl geçerliliği olan ve belirlenen kriterlerin devamı halinde yenilenen bu belgeyle birlikte firmalar gümrük idarelerindeki birtakım kontrol, muayene ve formaliteden muaf tutulmakta ve dolayısıyla işlemlerinde zamandan ve nakdi maliyetlerden tasarruf sağlamaktadırlar. Birçok kurumda olduğu gibi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın da e-devlet projeleri kapsamında bazı formaliteleri azaltmak için hummalı bir çalışma yürüttüğü bilinmektedir. Türk menşeli ve serbest dolaşımda bulunan eşyanın muayeneye tabi tutulmaması, firma dosyalannm elektronik olarakbakanlığın sistemine dahil edilmesi ve ilerleyen zamanlarda geçilmesi düşünülen e- beyanname için yapılan çalışmalar şüphesiz ki bunun iyi örneklerindendir. Hernekadaryeni getirilen sistemle ilgili kimi zaman sıkıntılar yaşansa da zaman ilerledikçe yeni sistemin sağlamış olduğu fayda ilk etapta çekilen sıkıntılan telafi etmektedir. Gümrükidarelerindeki sistemle ilgili bu bilgiler verildikten sonra mavi hatla ilgili belirsizliğe gelecek olur.sak * Mavi Hat uygulaması "Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliğinin" 43'üncü maddesinde, yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına veya A ve B sınıfi Onaylanmış Kişi Statü Belgesine sahip kişilerin ithalatta ve ihracatta, C sınıfı Onaylanmış Kişi Statü Belgesine sahip kişilerin ise yalnızca" 1000"(daha önce bir rejime tabi tutulmamış eşyanın kesin ihracatı) rejim kodu ile yapılan ihracatta yararlandığı hat olarak belirtilmektedir. Aynca aynı tebliğin 54'üncü maddesi "belge sahibi firmalann bir önceki yıl itibariyle yıllık olarak A ve B sınıfında 100 A.TRbelgesi, C sınıfında ise 50 A.TR belgesi düzenleyerek ihracatlannı sonlandırmalan halinde "Onaylanmış İhracatçı Yetkisi'de alabileceği ve böylece A.TR belgelerini kendileri tasdik ederekbasiüeştiıilrniş usulden yararlanabileceğini ifade etmiştir. Dolayısıyla belirtilen bu üç statü belgesine sahip firmaların dönem dönem risk kritiğine alman istisnalar dışında ihracat beyannameleri mavi hatta işlem görmekte dolayısıyla ihracat beyannameleri fiziki olarak gümrük idaresine ibraz edilmemektedir, işleyiş olarak firmaların kendi ofislerinden ya da gümrük müşavirleri aracılığı ile gümrük müşavirlerinin ofislerinden tescil ettikleri ihracat beyannamelerini sonlandınlabümeleri için 'HAT BİLDİR' işlemi gerekmektedir. Ancak saat 17:00'dan sonra yapılacak Hat Bildir işlemi için sistem tarafından "Mesai saati dışında hat bildir işlemi yapılacaktır, devam etmek istiyor musunuz?" ibaresi ile karşılaşılmaktadır. Bu ibarenin iki türlü sonucu vardır. - Gümrük idarelerinde, Onaylanmış kişi statübelgesine sahip olduğu için ihracat beyannameleri mavi hatta işlem gören frrnalamsistotarafadan mavi hattan başka bir hatta işlem görme olasılığına karşın peşinen mesai ücreti tahakkuk ettirilip bunun kabulü noktasında teyit istenmesidir. Firmalar ya bunu kabul etmek ya da işlemlerine ertesi gün devam etmek durumunda kalmaktadır. Bu da Onaylanmış Kişi Statü Belgesinin amacından bir sapma anlamına gelmektedir. - Diğer taraftan "Mesai saati dışında hat bildir işlemi yapılacaktır, devam etmek istiyo
Mavi hatta mesai muamması ilhan BULUT Ekonomist/Gümrük Müşaviri Bilindiği gibi gümrükidarelerinde beyan edilen eşyaların kontrolünün mahiyeti ve kontrolle görevli memurlar, bilgisayar sistemi tarafından riskkriterlerine göre belirlenmektedir. Bukriterler Gümrük Yönetmeliği'nin 180'incimaddesindeüç kategoride sınıflanmıştır. Bunlar sırasıyla: . Kırmızı Hat; eşyanın fiziki olarakmuayenesi ile birlikte belge kontrolünün de yapıldığı hat, . San Hat; muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait beyanname ile eklerinin doğruluğunun ve birbiriyle uygunluğunun kontrol edildiği hat, . Mavi Hat; yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına veya bakanlıkça belirlenen onaylanmış kişi statüsüne sahip kişilerin yararlandığı ithalatta veya ihracatta, eşyanın tesliminden önce belge kontrolüne veya muayeneye tabi tutulmadığı hattır. Bizim burada değineceğimizkonu Onaylanış Kişi Statü Belgesi (OKSB)sahibi firmalara tanınan mavi hat sistemiyle ilgilidir. Mavi Hat Sistemi dış ticaret hacmi belirli bir yüksekliğe ulaşmış, belirlenen rakamlarda işgücü istihdam eden, SGK ve vergi daireleri gibi kamu kurumlarına herhangi bir borcu olmayan firmalann talep etmeleri halinde Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlükleri tarafından verilen bir nevi güveniliriikbelgesidir. Alındığı tarihten itibaren iki yıl geçerliliği olan ve belirlenen kriterlerin devamı halinde yenilenen bu belgeyle birlikte firmalar gümrük idarelerindeki birtakım kontrol, muayene ve formaliteden muaf tutulmakta ve dolayısıyla işlemlerinde zamandan ve nakdi maliyetlerden tasarruf sağlamaktadırlar. Birçok kurumda olduğu gibi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın da e-devlet projeleri kapsamında bazı formaliteleri azaltmak için hummalı bir çalışma yürüttüğü bilinmektedir. Türk menşeli ve serbest dolaşımda bulunan eşyanın muayeneye tabi tutulmaması, firma dosyalannm elektronik olarakbakanlığın sistemine dahil edilmesi ve ilerleyen zamanlarda geçilmesi düşünülen e- beyanname için yapılan çalışmalar şüphesiz ki bunun iyi örneklerindendir. Hernekadaryeni getirilen sistemle ilgili kimi zaman sıkıntılar yaşansa da zaman ilerledikçe yeni sistemin sağlamış olduğu fayda ilk etapta çekilen sıkıntılan telafi etmektedir. Gümrükidarelerindeki sistemle ilgili bu bilgiler verildikten sonra mavi hatla ilgili belirsizliğe gelecek olur.sak * Mavi Hat uygulaması "Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliğinin" 43'üncü maddesinde, yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına veya A ve B sınıfi Onaylanmış Kişi Statü Belgesine sahip kişilerin ithalatta ve ihracatta, C sınıfı Onaylanmış Kişi Statü Belgesine sahip kişilerin ise yalnızca" 1000"(daha önce bir rejime tabi tutulmamış eşyanın kesin ihracatı) rejim kodu ile yapılan ihracatta yararlandığı hat olarak belirtilmektedir. Aynca aynı tebliğin 54'üncü maddesi "belge sahibi firmalann bir önceki yıl itibariyle yıllık olarak A ve B sınıfında 100 A.TRbelgesi, C sınıfında ise 50 A.TR belgesi düzenleyerek ihracatlannı sonlandırmalan halinde "Onaylanmış İhracatçı Yetkisi'de alabileceği ve böylece A.TR belgelerini kendileri tasdik ederekbasiüeştiıilrniş usulden yararlanabileceğini ifade etmiştir. Dolayısıyla belirtilen bu üç statü belgesine sahip firmaların dönem dönem risk kritiğine alman istisnalar dışında ihracat beyannameleri mavi hatta işlem görmekte dolayısıyla ihracat beyannameleri fiziki olarak gümrük idaresine ibraz edilmemektedir, işleyiş olarak firmaların kendi ofislerinden ya da gümrük müşavirleri aracılığı ile gümrük müşavirlerinin ofislerinden tescil ettikleri ihracat beyannamelerini sonlandınlabümeleri için 'HAT BİLDİR' işlemi gerekmektedir. Ancak saat 17:00'dan sonra yapılacak Hat Bildir işlemi için sistem tarafından "Mesai saati dışında hat bildir işlemi yapılacaktır, devam etmek istiyor musunuz?" ibaresi ile karşılaşılmaktadır. Bu ibarenin iki türlü sonucu vardır. - Gümrük idarelerinde, Onaylanmış kişi statübelgesine sahip olduğu için ihracat beyannameleri mavi hatta işlem gören frrnalamsistotarafadan mavi hattan başka bir hatta işlem görme olasılığına karşın peşinen mesai ücreti tahakkuk ettirilip bunun kabulü noktasında teyit istenmesidir. Firmalar ya bunu kabul etmek ya da işlemlerine ertesi gün devam etmek durumunda kalmaktadır. Bu da Onaylanmış Kişi Statü Belgesinin amacından bir sapma anlamına gelmektedir. - Diğer taraftan "Mesai saati dışında hat bildir işlemi yapılacaktır, devam etmek istiyo